Eltra Bydgoszcz

  W Bydgoszczy nie ma praktycznie żadnego budynku który można by nazwać prawdziwym drapaczem chmur. Nie znaczy to jednak, że nie zbudowano tutaj ani jednego wysokiego budynku. Na skalę naszych możliwości powstawały i wciąż powstają wysokościowce, a historia ich wznoszenia rozpoczyna się nie parę lat temu, a w latach 60-tych minionego stulecia. Jeden z najstarszych, a za razem najciekawszych w formie to biurowiec Eltry.

    Podobnie jak dzisiaj, również i kiedyś wysokie gmachy stanowiły wizytówkę ich inwestora, dlatego ważne jest aby budynek robił dobre wrażenie. W Bydgoszczy istniały przedsiębiorstwa które prężnie się rozwijały. Należały do nich m.in. ówczesne Zakłady Wyrobów Elektrotechnicznych Eltra, słynące z produkcji radioodbiorników. Lata 60-te upłynęły dla Eltry pod znakiem modernizacji, rozbudowy linii produkcyjnej, wprowadzenia większej automatyzacji, oraz budowy zaplecza biurowego. I to właśnie w ramach tego ostatniego punktu postanowiono ulokować siedzibę w nowoczesnym biurowcu, który miał powstać przy ulicy Dworcowej. W roku 1964 budynek był gotowy i jako jeden z niewielu wówczas obiektów zdołał dorównać wysokością wieżom dziewiętnastowiecznych świątyń. 

Budynek w czasach swojej świetności. Zdjęcie pochodzi ze strony fotopolska.eu

    Architektura dwunastopoziomowego biurowca jest bardzo ekspresyjna i przemyślana. Eltra w odróżnieniu od swoich ,,młodszych braci" którymi są inne PRL-owskie wieżowce w Bydgoszczy, nie jest jedynie prostopadłościennym klockiem z regularnym rytmem okien, lecz intrygującą bryłą składającą się z wielu rożnych elementów, które nadają jej dynamiki i charakteru. Główną część stanowią jednakowe, trójdzielne okna złączone w spójny człon wystający nieco poza kształt głównej bryły. Ta zaś ma kształt trapezu prostokątnego, którego kąt ostry stanowi narożnik dachu od strony północnej. Około jedną trzecią elewacji stanowi gładka ściana, w której od strony ulicy Dworcowej znajdują się malutkie okienka rozmieszczone naprzemiennie. Północna ściana złożona jest z pasa przeszkleń ciągnących się przez całą wysokość budynku, które stanowią źródło światła dla ulokowanej tam klatki schodowej. Po przeciwnej stronie gmachu znajduje się kształt który flankuje całość od strony miasta, nieco szerszy i wyższy. Na dachu znajdowały się z dwóch stron ogromne neony z nazwą przedsiębiorstwa, widoczne (podobnie jak sam wieżowiec) z dużej odległości. Bardzo wyraźnym elementem który był jednym z kluczowych elementów modernistycznej estetyki, a który dzisiaj został bardzo mocno w budynku zatracony to cofnięty parter, służący podkreśleniu lekkości i innowacyjności zastosowanych tu materiałów. Podobnym modernistycznym smaczkiem który dzisiaj bywa często niedoceniany, jest miejsce jakie Eltra zajmuje w przestrzeni, która w brew pozorom jest przemyślana. Przynajmniej częściowo, ponieważ zgodnie z późnomodernistyczną filozofią tworzenia kontrastów za pomocą ścierania ze sobą pionów i poziomów zaprojektowano płaski pawilon po drugiej stronie ulicy Dworcowej (który to pawilon niestety jest bardzo zaniedbany, a niesie swoją obecnością ważną pamiątkę po ówczesnym sposobie myślenia o architekturze i przestrzeni).

Klatka schodowa

Częściowo wyremontowana elewacja

  Budynek przez wiele lat podupadał, przestrzeń na parterze została chaotycznie zabudowana przez co gmach stracił na lekkości. Materiały pokrywające elewację, przez wiele lat nie remontowaną, mocno się zestarzały i sprawiły że biurowiec stwarzał bardzo negatywne wrażenie. W 2018 roku rozpoczęto remont który jednak bardzo mocno się przeciąga i do dziś częściowo ukończona jest jedynie strona północna i zachodnia. Sama forma jaką przybiera modernizacja jest jednak bardzo na miejscu. Gmach nie jest urozmaicany na siłę nowoczesnymi detalami, ani nie szpecony poprzez zastąpienie całych ścian szkłem. Dobrano bardzo eleganckie barwy nie kłócące się z architekturą budynku oraz nie zatracono jego charakteru. Pozostaje nadal czekać na efekt końcowy.

Widok na Bydgoszcz z jej serca

  W ostatnim materiale publikowanym jakiś czas temu na Dezaprobacie przybliżona została historia budynków które według koncepcji z lat 60-tych miały stanowić nowoczesne centrum miasta. Dzisiaj złamiemy nieco klasyczną kompozycję i zamiast opisywać historię i walory architektoniczne konkretnych obiektów przyjrzymy się panoramie miasta. Miasta widzianego ze szczytu jednego z budynków prezentowanych w poprzednim materiale- biurowca Banku Pocztowego.

  Na pierwszy ogień idzie powyższa fotografia. Pierwsze na co przyciąga nasz wzrok to strzelista wieża kościoła św. Piotra i Pawła. Ta budowla z drugiej połowy XIX wieku jest bardzo poetyckim połączeniem elementów architektury gotyckiej i romańskiej, stanowiąc jeden z wielu przykładów architektury eklektycznej, którą Bydgoszcz z całą pewnością może się pochwalić. Jest to także znak w przestrzeni wyznaczający położenie Placu Wolności. Po prawej stronie widać nawet kamienice przy nim stojące, w tym dobrze widoczne są górne kondygnacje charakterystycznej narożnikowej kamienicy o adresie Plac Wolności 1. Widać jak jej neobarokowy hełm ,,goni" wertykalnie swoje sąsiedztwo.
 Na pierwszym planie natomiast wyróżnia się ceglany budynek Zespołu Szkół Gastronomicznych przy ulicy Konarskiego. Jego eklektyczna fasada wznosi się nad okolicą od lat 80-tych XIX wieku i charakteryzuje się mocnymi podziałami poziomymi oddzielającymi od siebie kondygnacje. Estetykę zapewniają tutaj wysokie okna, każde zakończone łagodnym łukiem, a także zachowanie symetrii obiektu.
 Pogrążając swój wzrok w głąb zdjęcia widzimy kilka budynków, z czego wiele z nich to budynki modernistyczne powstałe w latach 60-tych. Na lewo od wieży wspomnianego wcześniej kościoła widać żółtą sylwetkę Hotelu Brda, otwartego w 1972, oraz o wiele węższą Eltrę wznoszącą się przy ulicy Dworcowej. Ten biurowiec jest już od wielu miesięcy remontowany, stąd jego elewacja zasłonięta jest rusztowaniami. Wprawne oko zauważy jednak coś jeszcze - tuż przy lewej krawędzi rysują się strzeliste wieżyczki budynku Dyrekcji Kolei, pochodzącego z XIX wieku i będącego bardzo reprezentacyjnym gmachem neogotyckim.

 Na kolejnej fotografii widać fragment Ronda Jagiellonów, oraz bydgoską starówkę zajmującą centrum fotografii. Opisując od lewej, na pierwszym planie widać biurowiec Projprzemu, dalej biały przysadzisty gmach należący do Poczty Polskiej, a jeszcze dalej kamienice przy ulicy Jagiellońskiej. Blisko prawej krawędzi widać wieżę dziewiętnastowiecznej siedziby Poczty Głównej. Na zdjęciu widać wiele charakterystycznych budynków Bydgoszczy, między innymi jeden z jej symboli - Trzy Spichrze nad Brdą które możemy dostrzec nieco po prawej od środka zdjęcia. Za nimi widać również dach jednego z najstarszych obiektów w mieście - Katedry św. Marcina i Mikołaja pochodzącej z XV wieku.

Zbliżenie na starówkę

 Jako ostatnią fotografię dzisiaj przedstawiam widok na tzw. Górny Taras Bydgoszczy. Na pierwszym planie widać most Trasy Uniwersyteckiej, oraz Bydgoski Dom Technika NOT pochodzący z roku 1974. W tle natomiast rozciągają się największe bydgoskie osiedla mieszkaniowe. Po lewej widać dwa bloki przynależne do osiedla Kapuściska, dalej widoczne są klatkowce osiedla Wyżyny (to te w kolorze niebieskim). Następnie fragment kadru zajmuje gmach Szpitala Uniwersyteckiego im. J. Biziela, który to oddano do użytku w 1980 roku. W dalszej kolejności widać bloki Wzgórza Wolności.